ستایش راستی و پاکی در فرهنگ ایرانی

توفیق اقتصادی :اردیبهشتگان یا “گلستان جشن” از جمله جشن‌های آتش است. در روز دوم از ماه اردیبهشت خورشیدی، زرتشتیان به آتشکده‌ها می‌روند و به خواندن سرودهای مذهبی و سپس اجرای مراسم‌ و آئین‌های مختلف می‌پردازند. این جشن یکی از ۱۲ جشن آتش است که در تقویم باستانی ایران ثبت شده است. در ادامه درباره انواع جشن‌های ایرانیان باستان یک توضیح کلی و مختصر خواهیم داد و سپس درباره جشن اردیبهشتگان بیشتر توضیح می‌دهیم.

به گزارش گروه فرهنگ و هنر پایگاه خبری توفیق اقتصادی،مهمترین جشن های ایرانیان شامل نوروز، مهرگان، جشن‌های آتش، گاهنبارها و جشن‌های فروردگان هستند که هر یک با آداب و رسوم خاصی همراه هستند. از میان این جشن‌ها نوروز و مهرگان از مهم‌ترین جشن‌های ایرانیان است.
جشن‌های ششگانه گاهنبار برگرفته از شش روزی است که خداوند عالم را آفریده است. در کتاب اوستا به این موضوع اشاره شده و به نقل از زردتشت، خداوند عالم را در شش گاهنبار آفریده است.

اردیبهشتگان یکی از معروف‌ترین و شناخته‌شده‌ترین جشن‌های باستانی ایرانیان است که در ستایش اخلاق برگزار می‌شود. این جشن سوم اردیبهشت تقویم باستانی همزمان است با دوم اردیبهشت تقویم شمسی. امروزه زرتشتیان در بخش‌های مختلف ایران در این روز در آتشکده‌ (آدریان) گرد هم می‌آیند با پوشیدن لباس سفید(نماد پاکی) و ایستادن رو به آتش، سرود اردیبهشت یشت را می‌خوانند و خداوند جان و خرد، یعتی اهورامزدا را ستایش می‌کنند. واژه اردیبهشت، از واژه اوستایی ” اَشه وَهیشتا ” مشتق شده است. بخش اول به معنی پاکی، اشویی، راستی، نظم، قانون و هنجار است و بخش دوم به معنی” بهترین” است. به همین اردیبهشت را پاسدار بهترین راستی و نگهبانان آتش می‌دانند چرا که آتش بهترین نماد راستی و پاکی به شمار می‌رود.

اردیبهشت یشت یکی از بخش‌های اوستا است که در ادامه بخشی از ترجمه آن را می بینید.
“می‌ستایم اردیبهشت امشاسپند را،
که ستایش همه امشاسپندان است.
که اهورامزدا آن را پاسداری می‌کند
با اندیشه نیک، گفتار نیک و کردار نیک
و جای آن در سرای روشن اهوراست.
سرای روشنی که جای پاکان و راستان است و هیچ دروندی (دروغگویان) را بدان راه نیست
اردیبهشت امشاسپند می‌راند، همه‌ی بد اندیشان و جاودانان و پریان ر”.
“برای فر و فروغش من او را اردیبهشت را
زیباترین امشاسپندان را با نماز بلند می‌ستایم
با زبان خرد، با پندار و گفتار و کردار نیک می‌ستایم”
اردیبهشت یشت – بند ۱۸

در کنار معانی زیبایی که اردیبهشت برای انسان‌ها دارد، این ماه نام یکی از امشاسپندان هم هست. در واقع زرتشتیان اعتقاد دارند که زمین از چهار عنصر آب، باد، خاک و آتش شکل گرفته و این عناصر باعث پاکی زمین می‌شوند به همین دلیل هرکدام از آنها دارای الهه‌ای هستند از آن عنصر محافظت می‌کند. امشاسپند اردیبهشت نگهبان آتش است و از آن محافظت می‌کند. آتش هم نوید گرما و نور را می‌دهد و ناپاکی‌ها را می‌سوزاند.
اردیبهشت دومین امشاسپند از شش امشاسپندی است که به اهورامزدا در اداره جهان کمک می‌کنند. این شش امشاسپند به ترتیب شامل:
۱ – بهمن (وُهومن): مظهر خرد نیک و نهاد پاک
۲- اردیبهشت (اَشه وَهیشتا): مظهر بهترین پرهیزگاری و راستی و درستی و نگهبان آتش-گیاهان و مرغزارها
۳- شهریور: نماد فروانروایی نیرومندالهی و نگهبان فلزات و فره و شهریاران دادگر- فرشته مهربانی و جوانمردی
۴- سپندارمذ: اسفند- آرمیتی- دارنده خرد کامل
۵- خرداد: هوروتات- راسایی و کمال- نگهبانان آب- نابودگر دیو مرگ
۶- امرداد: مرداد- نماد بیمرگی و جاودانگی
البته در گذشته تعداد امشاسپندان در دین زردتشت هفت بوده که نشانه تقدس عدد هفت در اسیای مرکزی است (بهمن، اردیبهشت، شهریور، سپندارمذ، خرداد، امرداد، سپندمینو).

جشن اردیبهشتگان در بسیاری از نقاط جهان برگزار می‌شود. در ایران هم وطنان عزیز زرتشتی بیشتر ساکن یزد هستند و این استان بیشتر از استان‌های دیگر میزبان برگزاری جشن‌های باستانی است.