مسجد هدایت ;مسجد بی مناره همچنان سرپاست
توفیق اقتصادی:مسجد هدایت مسجدی است که در خیابان جمهوری تهران (در بخشی که گذشته خیابان استامبول نامیده می‌شد) قرار دارد. این بنای باقی مانده از دوره‌ی قاجار به شماره ۱۵۷۸۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
به گزارش پایگاه خبری توفیق اقتصادی،بانی تکیه و مقبره هدایت علی قلی‌خان مخبرالدوله فرزند رضا قلی‌خان هدایت و واقف مسجد و مقبره و درمانگاه هدایت حاج مهدیقلی خان هدایت بوده‌است. مسجد در ابتدا تکیه بوده و طبق وصیت علی قلی‌خان هدایت پس از گذشت سی‌سال از مرگ وی بنای مقبره نیز به رواق مسجد اضافه شد. با اضافه شدن مقبره به شبستان مسجد دارای چهار فرش انداز و دو ورودی شد. ورودی اول از خیابان جمهوری که ورودی مقبره بوده و ورودی دوم همان ورودی اصلی مسجد است که از بن‌بست کنار مسجد است. مرز قدیمی بین مسجد و مقبره با ستون و تویزهای تیزه‌دار مشخص است. طی مرمت و بازسازی انجام شده روی مسجد در سال ۱۳۶۸ تا سال ۱۳۷۰ شمسی پایان گرفت سقف از بالای محراب تا ارتفاع حدوداً دو متر بالاتر رفته‌است و یک نیم طبقه بر روی آن ساخته شده‌است که مسجد را وسعت بخشیده است. نیم طبقه تقریباً تنها بر روی قسمتی که مقبره بوده قرار دارد و سقف شبستان در ارتفاع بالاتری است که نورگیری با آینه کاری زیبا در آن تعبیه شده‌است که آن نیز طی مرمت انجام شده به وجود آمده است. چه بسا تکیه کوچک هدایت چنین روزی را به خود نمی‌دید.
در مسجد هدایت ۱۰ تن از خاندان هدایت به خاک سپرده شده‌اند؛ «”علی‌قلی خان هدایت”، “علی‌قلی خان مخبرالدوله”، “جعفرقلی خان نیرالملک”، “اقتدار الملوک هدایت –دختر علی‌قلی‌خان مخبرالدوله-“، “حسین قلی‌خان هدایت –پسر مخبرالدوله-“، “نصرالملک ” و “مصطفی علی‌قلی خان فهیم‌الدوله” –نوه‌های مخبرالدوله-، “مریم خانم هدایت” و “عبدالعلی خان هدایت” -همسر و فرزند محمدقلی‌خان مخبرالملک
مسجد بی مناره همچنان سرپاست
سال‌ها است که خیابان جمهوری، نرسیده به چهارراه استانبول، مسجدی را در دل خود جای داده که با سردر قدیمی و بی آلایشش، آدم را می برد به دهه 40. سابقه انقلابی مسجد هدایت، این مسجدِ بی تکلف را همچنان سرپا نگه داشته است. مسجدی که سردرِ قدیمی اش را با قابی ازعکس شهدا تزیین کرده اند و البته بالای این قاب عکسی از آیت الله طالقانی گذاشته اند با همان صفت معروفش: «ابوذر زمان».
آنطور که در اسناد جمع آوری شده ساواک آمده و مرکز بررسی اسناد تاریخی هم آن را منتشر کرده، مسجد هدایت از مساجد مهم تهران بوده؛. از سال های دهه 20 تا سال اول انقلاب این مسجد که در واقع مقبره خاندان هدایت بود که به اصلی ترین تریبون آیت الله طالقانی و رجال سیاسی انقلاب همچون آیت الله هاشمی، شهید مفتح، شهید باهنر و شهید رجایی بوده است.
نزدیکی این مسجد به سینما پارک در خیابان استانبول و لاله‌زار که از مراکز تفریحی مردم تهران بوده، از دلایل انتخاب آن به عنوان پایگاه مبارزه بوده است .
حبیب نگهبان خادم مسجد
“مردم مرکز شهر تهران در سال های 42 تا 57 برای شنیدن موعظه های آیت الله طالقانی که برایشان حجت بود به مسجد هدایت می رفتند و هرجا که بودند برای نماز ظهر یا عصر خودشان را به این مسجد می رساندند.”
این ها را آقا حبیبِ نگهبان می گوید. دم در مسجد ایستاده و به عصایش تکیه زده است. از همان موقع که 30 ساله بوده و به قول خودش به اهالی این مسجد خدمت کرده تا همین حالا که 78 سال از عمرش می گذرد، روزی نبوده که برای نماز خودش را به اینجا نرسانده باشد.
حبیب نگهبان از سال 52 تا همین امروز در مغازه لباس فروشی اش روبروی مسجد هدایت مشغول به کار بوده است. آقا حبیب به خانه آیت الله طالقانی هم رفت و آمد داشته؛ «من روزهای اول انقلاب به خانه آیت الله طالقانی رفت و آمد داشتم و حتی تا دو ماه درخانه ایشان زندگی می کردم، یادم هست که از گروه های مختلف انقلابی از جوان های مذهبی گرفته تا کسانی که چپ گرا بودند و حتی ساواکی هایی که برای گرفتن امان نامه به ایشان مراجعه می کردند، به خانه ایشان رفت و آمد داشتند. کسانی بودند که اسلحه داشتند از ارتشی ها و نیروهای هوایی گرفته تا ساواکی ها پیش ایشان می آمدند و اسلحه شان را به آیت الله طالقانی تحویل می دادند یا از ایشان کسب تکلیف می کردند. . اما علاوه بر آن ها کسبه و مردم معمولی هم به این مسجد و خانه ایشان که در این نزدیکی است، رفت و آمد داشتند و از ایشان کسب تکلیف می کردند. من هم یکی از کسانی بودم که این اسلحه ها را تحویل می گرفتم.
حبیب نگهبان هنوز هم به این مسجد خدمتگزار است و برای تشکیل جلسه های مردمی پیش قدم می شود. می گوید هنوز هم برای مردم کفش جفت می کند به عشق آیت الله طالقانی؛«او واقعا ابوذر زمان بود» ; در سال 56 و 57 بسیاری از بازاری های اطراف مسجد اسلحه های مبارزین را به مغازه های خودشان می بردند و شب نوبتی پاسداری می دادند که من هم جزو همان ها بودم. یادم هست که کسانی بودند که میلیاردر بودند اما شب به عشق آیت الله طالقانی به این مسجد می آمدند و نان و پنیر می خوردند.
حسن کاظمی، 72 است. می گوید از سال 42 در نزدیکی مسجد هدایت چراغ زنبوری می فروخته است و حالا چندین سالی هست که نقره و طلا آب می کند. او هم مانند دیگر هم سن و سال هایش رفت و آمدهای سیاسی مسجد هدایت را به خاطر دارد. می گوید مسجد هدایت با آیت الله طالقانی مسجد هدایت شد؛ « یادم هست که اواخر ماه رمضان و قبل از آخرین دستگیری آیت الله طالقانی بود. آیت الله طالقانی هرچند در سال 58، مسجد هدایت و پای منبری هایش را تنها گذاشت اما هنوز هم این مسجدِ بی مناره جایگاهی دارد در بین اهالی خیابان جمهوری. حالا از سینما پارک که پشت درِ مسجد هدایت است، چیز چندانی باقی نمانده است.
