روایت باغ سنگی درویش خان

توفیق اقتصادی :باغ سنگی سیرجان یکی از عجیب‌ترین جاذبه‌های شهر کرمان است. در این باغ به جای برگ و میوه، سنگ‌های سنگین از درخت‌های خشک آویزان شده‌اند و منظره‌ای متفاوت را خلق کرده‌اند. باغ سنگی عمر زیادی ندارد اما بااین‌حال امروزه به یکی از اسرارآمیزترین جاهای دیدنی سیرجان تبدیل شده است. این باغ توسط فردی به نام «درویش خان اسفندیارپور» ساخته شده است. روایت‌های متعددی درباره علت ساخته شده این باغ وجود دارد.

به گزارش گروه فرهنگ و هنر پایگاه خبری توفیق اقتصادی،برای آشنایی با باغ سنگی اسرارآمیز کرمان باید به میان‌دشت‌های دورافتاده‌ی روستای میاندوآب برویم. جایی که با درخت‌ها و میوه‌های متفاوتی روبرو خواهیم شد. در این باغ شش‌گوشه، نه بذری کاشته شده و نه زمینی شخم زده‌ شده، این باغ حتی به آب و آفتاب هم نیاز ندارد و میوه‌های آن چهارفصل هستند. باغ سنگی سیرجان پر از درخت‌های خشک با میوه‌های سنگی است. گاهی حتی وزن این سنگ‌ها به بیش از ۱۰ کیلوگرم می‌رسد.

داستان باغ سنگی سیرجان

داستان باغ سنگی سیرجان به سال‌ها قبل بازمی‌گردد. این باغ توسط فردی به نام درویش خان اسفندیارپور یا درویش خان ساخته شده است. درویش خان مردی لال و ناشنوا بود که در ۱۳ دی ماه ۱۳۰۳ خورشیدی در روستای میاندوآب متولد شد. پدر او، حبیب‌اله خان نام داشت و بسیاری معتقدند اصل و نسب درویش خان به خان‌های قدیم می‌رسد. براساس داستان‌های موجود درویش خان یکی از ایلیاتی‌هایی بود که پس از تقسیم اراضی توسط رضاخان، در روستای بلورد ساکن شد. اما برخی روایت‌های دیگر درویش خان را یکی از زمین‌داران سیرجان معرفی می‌کنند. او از طریق باغبانی و چوپانی زندگی خود را می‌گذراند و درختان باغش بیشتر شامل بادام و گردو بودند.

در سال ۱۳۴۰ و پس از اجرای طرح اصلاحات اراضی، درویش‌خان هم مثل تعدادی از زمین‌داران بزرگ، زمین‌های خود را از دست داد و درختان باغش کم‌کم خشک شدند. او که تحمل این مصیبت را نداشت و نمی‌توانست باغ خود را به صورت خشکیده ببیند در صحرای مجاور یکی از باغ‌های قدیمی خود، چادر زد.

بعدازاین اتفاق درویش خان تصمیم گرفت اعتراض خود را با شیوه‌ی متفاوتی بیان کند. او در زمین خود تنه خشک درختان را می‌کاشت و از آن‌ها سنگ آویزان می‌کرد. او این کار را آن‌قدر ادامه داد که در نهایت یک باغ سنگی به مساحت ۱۰۰۰ متر ایجاد کرد. باغ سنگی درویش خان ۱۸۰ درخت داشت، حالا دیگر هیچ‌کس نمی‌توانست صدمه‌ای به این باغ بزند و همچنین خطری مانند خشکی باغش را تهدید نمی‌کرد.

با هر اتفاقی که در زندگی درویش خان می‌افتاد او یک سنگ و یک درخت جدید به باغ اضافه می‌کرد. مثلاً یکی از سنگ‌های آویزان شده شباهت زیادی به سر تراشیده‌ی یک انسان دارد و به مناسبت اعزام پسرش به سربازی، به درخت آویزان شده است. هر کدام از سنگ‌های دیگر به مناسبت خاصی مانند مرگ عزیزان و دوستان از درخت آویزان شدند و درویش خان به جای سنگ مزار، هر روز به این سنگ‌ها سر می‌زد.

اشیا آویزان شده به درختان

البته سنگ‌ها تنها اشیای آویزان شده از درخت‌های خشک نبودند و درویش خان مدتی بعد شروع به آویزان کردن سر گوسفندان (دریده شده توسط گرگ) از درختان کرد. با اعتراض مردم، او دست از این کار برداشت و وسایل دیگری مانند چرخ‌دنده‌های فرسوده، پیت نفت، آیینه شکسته، نی‌قلیان، لاستیک‌های پنچر و ضایعات مختلف را از درخت آویزان کرد.

به‌طورکلی روایت‌های متفاوتی درباره درویش خان وجود دارد. بسیاری از افراد او را مرد دلاوری معرفی می‌کنند که لاشه گوسفندان را از دست یک جفت پلنگ باز پس گرفته و آن‌ها را کشته است. همچنین برخی‌ها می‌گویند درویش خان با مارها و گرگ‌ها بازی می‌کرد. اما داستان درویش خان هر چه باشد می‌توان نبوغ و هنر او را در باغ سنگی مشاهده کرد. در آخرین عکس‌ها، او فرد مسنی با ریش‌های سفید و بلند است که به درخت خشکیده‌ی باغ سنگی‌اش تکیه داده است.

جالب است بدانید پرویز کیمیایی در سال ۱۳۵۵، داستان زندگی درویش خان و باغ سنگی او را در یک فیلم به تصویر کشید. بازیگران این فیلم خود درویش خان و خانواده‌ی او بودند. فیلم باغ سنگی در زمان خود به شهرت قابل توجهی رسید و پس از نمایش در جشنواره‌های داخلی و خارجی، جایزه خرس نقره‌ای برلین را از آن خود کرد. پرویز کیمیاوی برای اطلاع از اوضاع درویش خان، بار دیگر در سال ۱۳۷۳ به باغ سنگی بازگشت و یک مستند به نام «پیرمرد و باغ سنگی» ساخت.

ویژگی‌های عجیب باغ سنگی سیرجان

از ویژگی‌های عجیب باغ سنگی سیرجان می‌توان به سنگ‌های خاصی که در این باغ به‌کاررفته است اشاره کرد. تمام سنگ‌های این باغ، دارای سوراخ هستند و از این طریق به شاخه‌های خشک وصل شده‌اند. برخی از این سنگ‌ها آن‌قدر بزرگ و سنگین هستند که جابه‌جایی آن‌ها حتی برای یک مرد تنومند هم کار بسیار مشکلی به نظر می‎‌رسد. یکی از اصلی‌ترین سؤالات بازدیدکنندگان باغ سنگی سیرجان این است که سنگ‌هایی با این ویژگی خاص از چه منطقه‌ای جمع‌آوری شده و یا چگونه سوراخ شده‌اند؟!

بر اساس برخی شایعات این سنگ‌ها همگی در یک مکان مشخص بوده‌اند و درویش خان آن‌ها را به‌مرور به باغ آورده است. برخی‌ها معتقدند خود او سنگ‌ها را به این شکل درآورده است. اما تابه‌حال کسی نبوده که بگوید درویش خان را در هنگام سوراخ‌کردن سنگ‌ها دیده است. همچنین در اطراف این زمین هیچ ابزاری برای این کار وجود ندارد.

روایت‌های متعدد درباره علت ساخت باغ سنگی سیرجان

روایت‌های متعددی درباره علت ساخت باغ سنگی سیرجان وجود دارد. متأسفانه به علت کر و لال بودن درویش خان هیچ‌گاه کسی به رازهای زندگی این فرد پی نبرده است. همان‌طور که قبلاً گفته شد یکی از اصلی‌ترین داستان‌ها درباره شکل‌گیری این باغ، اعتراض درویش خان به طرح تقسیم اراضی و از دست رفتن باغ او است. اما داستان‌های دیگری هم درباره علت ساخت باغ سنگی وجود دارند.

مثلاً عده‌ای می‌گویند درویش خان بعد از خشک‌شدن باغش، شبی خواب یک باغ سنگی را می‌بیند و سپس شروع به ساختن باغ می‌کند. برخی دیگر روایت می‌کنند که درویش خان فردای شبی که خواب ساخت باغ را دیده بود، هنگام چراندن گوسفندانش در بیابان، سقوط یک شی را از آسمان را می‌بیند. او پس از نزدیک‌شدن به شی، متوجه می‌شود شهاب‌سنگ از آسمان سقوط کرده اما به علت داغی نمی‌تواند آن را لمس کند. درویش خان پس از سردشدن سنگ، آن را به خانه برده و با استفاده از شهاب‌سنگ، شروع به ساخت باغ سنگی می‌کند.

برای دسترسی به باغ سنگی سیرجان باید به استان کرمان و شهر سیرجان بروید. پس از رسیدن به جاده سیرجان باید مسیر خود را به سمت بافق ادامه داده و بعد از طی حدود ۳۰ کیلومتر(بعد از عبور از بلورد، حیدرآباد و میاندوآب) با مشاهده‌ی تابلوی باغ سنگی سیرجان به سمت جاده‌ی فرعی خاکی بپیچید. در نهایت بعد از ۴ کیلومتر رانندگی به مقصد خواهید رسید.

آدرس باغ سنگی سیرجان: ایران، استان کرمان، ۴۰ کیومتری جنوب شرقی سیرجان، روستای میاندوآب